هرم معطر

fragrance pyramid

هرم معطر (چیدمان نت ها در ساختار رایحه)

• منابع عطرسازی یا نُت های عطر :

کلیه ترکیبات و عناصر آلی یا غیر آلی که دارای طول موج و فرکانس های مختلف بویایی هستند و در ساخت یک ترکیب معطر کاربرد دارند را منابع عطر سازی می نامند.

بیش از 700 نوع و گونه مختلف از منابع اعم از طبیعی و شیمیایی امروزه در صنعت عطرسازی کاربرد دارند. عطاران جهت توصیف جنبه معطر یک ماده و همچنین بیان

شخصیت بویایی منابع از واژه نُت استفاده می کنند.به عبارتی نُت ها ماهیت و بُعد معطر منابع عطرسازی هستند و لحن و گویش معطر هر ماده را بیان می کنند.

امروزه همانطور که در موسیقی، یک قطعه موزیکال در نتیجه حرکت و هماهنگی زیر و بمی نُت ها در فواصل زمانی کوتاه و بلند نسبت به یکدیگر حاصل میشود. در ترکیبات معطر نیز "نُت‌ها" تار و پود و اتمهای تشکیل دهنده قطعه معطر می باشند. که با طول عمرهای مختلف در قطعه معطر نقش آفرینی می کنند. رایحه دلپذیر و مطبوع یک ترکیب معطر با چیدمان ماهرانه "نُت ها" کنار یکدیگر و در نتیجه هماهنگی بین شدت، قدرت و ضریب تبخیر آنها صورت می گیرد. ایفای نقش نُت ها در مدت زمان نشر رایحه قویا به میزان فراریت رایحه یا همان ضریب تبخیر نُت ها وابسته است.

منابع عطرسازی (نُت ها)

• ساختار رایحه در عطرسازی سنتی و مدرن :

در عطرسازی به شیوه قدیمی و سنتی، ترکیبات معطر با ساختار  تک بعدی و تک سلولی ساخته و پرداخته میشدند که آنها را  " “  Lineary یا  " رایحه خطی "  می نامیدند، در این حالت رایحه عطر بواسطه استفاده از یک یا دو نُت از دامنه بویایی و تنوع محدودی برخوردار بود، از شروع تا انتهای طول عمر خود با شخصیتی ایستا و آهنگی کم نوسان، یکنواخت و ممتد و بدون فراز و فرود و زیرایی ( زیر و بمی ) تا تبخیر کامل ادامه میافت.

امروزه و با مدرنیزه شدن هنر عطرسازی و تبدیل آن به صنعتی وسیع، ترکیبات معطر نیز پیچیده تر و غنی تر از گذشته متشکل از تنوعی از نتها هستند که بر اساس چیدمان ماهرانه توسط عطار در لایه های یک ترکیب معطر قرار داده می شوند.

نمایش و درک بهتر لایه بندی نُت ها و جایگاه هر یک در ترکیب معطر، را هرم بویایی توصیف میکند که خود به سه قسمت افقی تقسیم میگردد ( قسمت بالایی، میانی و انتهایی ) این سه قسمت لایه ها و ستونهای اصلی ساختمان ترکیبات معطر امروزی و جایگاه نقش آفرینی نتها به حساب می آیند.

• هرم معطر :

چیدمان نتها در هرم معطر بر اساس قدرت و طول عمر رایحه آنها نسبت به یکدیگر سنجیده میشود. بدین ترتیب نتهایی که دارای شخصیت مستقل تری بوده و با سرعت بیشتری پراکنده می شوند قسمت ابتدایی یا نوک هرم قرار گرفته و نتهای سنگین تر و متراکم تر که تمایلی به تبخیر سریع نشان نمیدهند در قسمت انتهایی هرم جای میگیرند.

فرمول دقیق عطرهای تجاری محرمانه نگاه داشته می‌شوند. حتی اگر آنها را منتشر کنند، آنچنان رایحه آنها تحت تاثیر مواد و بوهای پیچیده‌ای است که کمک زیادی برای تشخیص و توصیف آن عطر خاص نمی‌کند. با این حال، یک بینی پرورش یافته در عطر می‌تواند به طرز ماهرانه‌ای به اجزا و عناصر سازنده آن پی ببرد.

• چیدمان نت ها بر اساس میزان فراریت :

مواد معطر بر اساس فراریت و ضریب تبخیر شان بوسیله فردی بنام پُوشِر بین  1  تا 100  طبقه‌بندی شده‌اند.

نت های ابتدایی : ضریب تبخیر  1 تا 14  (بیشترین فراریت)

نت های میانی :  ضریب تبخیر 15  تا 60 (میانگـین فراریت)

نت های پایانی :  ضریب تبخیر 61 تا 100 (کـمترین فراریت)

• سه بخش اصلی و سه لایه هرم معطر

1   پیش رایحه: (TOP NOTES)
 رایحه ای كه پس از چند دقیقه از استعمال عـطـر احـسـاس می گردد. رایحه اولیه همان احساس اولیه از بوی عطر می بـاشد. بـه هـمین خاطر در فروش عطر تاثیر بسزایی دارد. رایحه این مرحله تازه و تند می بـاشد. تركیـبـاتی كـه در ایـن مـرحله دخیل هستند بوی تند داشته و شدیدا فرار میباشند و بسرعت تبخیر میگردند.

2    میان رایحه: (MIDDLE NOTES)
رایحه ثانوی زمانیـكـه رایـحه ابتدایی از میان میرود آشكار میگردد. رایحه ثانوی بدنه اصلی عطر را تشكیل میدهد و گاها بعنوان ملایم كنـنـده و بهبود دهنده بوی تند اولیه و متصل کننده بخش پایانی بكار میرود.رایحه این مرحله چیزی حدود 10 دقیقه تا 1 ساعت بعد از استعمال عطر احساس میگردد.

3   پس رایحه: (BASE NOTES)
زمانی كه رایحه اولیه و ثانویه از میان می رونـد. تركیبات این گروه که معمولا ثابت كننده می بـاشند فرصت ظهور پیدا می کنند رایحه این مرحله قبل از 30 دقیقه از استعمال عطر احساس نخواهد شد